نرخ رشد اقتصادی کاهنده شد/ رکود بزرگ در راه است؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، براساس آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه، در ۱۴۰۳ به ۱۰۰۲۶ هزار میلیارد تومان با نفت و ۷۶۱۴ هزار میلیارد تومان بدون احتساب نفت رسیده است. این مهم نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در طول سال گذشته سه درصد و رشد بدون احتساب درآمدهای نفتی ۲.۱ درصد بوده است. این به معنای کاهش رشد اقتصادی در مقایسه با سال‌های قبل از آن است. در عین حال بانک جهانی هم در آخرین گزارش خود پیش‌بینی کرده رشد اقتصادی ایران (با فرض حفظ وضعیت فعلی) دوباره منفی خواهد شد و رکودی بزرگ باز خواهد گشت.

نتایج محاسبات حاکی از آن است که رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی ۳.۲ درصد، صنایع و معادن ۳.۴ درصد و فعالیت گروه خدمات ۲.۵ درصد نسبت به ۱۴۰۲ افزایش یافته است. گروه صنایع و معادن در حالی رشد ۳.۴ درصدی را تجربه کرده که اگر درآمدهای نفتی را از آن بکاهیم، نرخ رشد آن به ۱.۳ درصد کاهش خواهد یافت. بخش نفت و گاز به تنهایی ۶.۲ درصد رشد کرده که در سال گذشته نرخ رشد آن ۱۴.۳ درصد بود و در طول سال ۱۴۰۳ هم به تدریج از شدت رشد آن کاسته شد.
بخش معادن جزو بخش‌هایی بود که در ۱۴۰۳ دچار رکودی نسبتا بزرگ شد. چنان این رکود بزرگ بود در انتهای سال رشد این بخش به نیم درصد کاهش یافت. از ابتدای سال نرخ رشد بخش معدن کم بود ولی هر چه از طول سال بیشتر سپری شد، شدت رشد بخش معادن هم کاهنده‌تر شد. این امر به نوعی بود که رشد معدن در سه ماهه بهار ۲.۳ درصد بود.
رشد بخش صنعت هم نسبت به ۱۴۰۲ کاهش یافت اما این کاهش به مراتب کمتر از کاهش رشد بخش نفت و گاز یا معادن بوده است. در پایان سال ۱۴۰۳ رشد بخش صنعت را ۱.۶ درصد اعلام کردند، حال آنکه در ۱۴۰۲ رشد این بخش ۱.۹ درصد بود.
بخش خدمات که نیمی از مشاغل اقتصاد ایران را به خود اختصاص داده در شرایطی ۲.۵ درصد رشد داشته که در میان تمام زیرگروه‌های آن، گروه واسطه‌گری‌های مالی با رشد ۱۰.۲ درصد بیشترین رشد را داشته است. واسطه‌گری مالی یکی از نامولدترین بخش‌های اقتصادی است که افزایش رشد آن به معنای گشایش اقتصادی نیست. باید توجه داشت رشد این بخش به نسبت سال ۱۴۰۲ رشد چشمگیری داشته و از ۳.۷ درصد به بیش از ۱۰ درصد رسیده است.

رشد اقتصادی ایران در سالهای ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب ۳.۷ درصد، ۳.۶ درصد و ۴.۶ درصد بود که در سال گذشته کاهشی نسبتا محسوس داشت که بیش از هر چیز متاثر درآمدهای نفتی بوده است. هنگامی که میزان رشد اقتصادی بدون نفت در همین بازه زمانی را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که رشد بدون نفت چندان نوسان داشته است زیرا در ۱۴۰۰ آن را ۲.۲ درصد، در ۱۴۰۱ معادل ۲.۵ درصد و در ۱۴۰۲ با کاهشی نسبی ۱.۹ درصد اعلام کردند.
سهم بخش‌های مختلف در تولید ناخالص داخلی 
روش دیگری که مرکز آمار بر مبنای آن به محاسبه نرخ رشد تولید ناخالص داخلی اقدام می‌کند، روش هزینه است. در این روش تولید ناخالص داخلی از مجموع اجزای تقاضای نهایی به دست می‌آید. اجزای تقاضای نهایی به پنج سرفصل مصرف نهایی خصوصی، مصرف نهایی دولت، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، خالص صادرات و تغییر در موجود انبار و اشتباهات آماری تفکیک می‌شود.
بررسی روند رشد اجرای تقاضای نهایی در سال گذشته نسبت به ۱۴۰۲ نشان می‌دهد هزینه مصرف نهایی خصوصی -۰.۱ درصد، مصرف نهایی دولت ۳.۸ درصد، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ۰.۸ درصد، صادرات کالا و خدمات ۷.۵ درصد و واردات کالا و خدمات ۰.۷ درصد بوده است. به زبانی دیگر مصرف نهایی بخش خصوصی در سال گذشته نه تنها افزایش نداشته که حتی در مقایسه با ۱۴۰۲ کمتر هم بوده است.
همچنین بررسی جزییات نشان می‌دهد که در میان بخش‌های مختلف خدمات سهمی ۳۹ درصدی در تولید ناخالص داخلی در ۱۴۰۳ داشته است و پس از آن بخش‌های نفت و گاز و صنعت به ترتیب با ۲۴ درصد و ۲۱ درصد قرار گرفته‌اند. به زبان ساده‌تر سه بخش خدمات، نفت و صنعت بیش از ۸۴ درصد کل تولید ناخالص اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ را از آن خود کرده‌اند.
پس از آن بخش‌ کشاورزی با ۷ درصد، توزیع گاز و ساختمان هر کدام با سه درصد و بخش معادن با دو درصد قرار گرفته‌اند. تامین آب و برق نیز یک درصد از محصول ناخالص داخلی سال گذشته را به وجود آورده‌اند.

۲۲۳۲۲۹